Türkiye-Macaristan diplomatik ilişkilerinin yüzüncü yılı dolayısıyla geçtiğimiz yıl Macar-Türk kültür yılı ilan edildi ve pek çok etkinlik ve çalışma düzenlendi. Bunlardan biri de Macar mimarların Türkiye'deki gerçeklemiş ve gerçekleşmemiş çeşitli projelerini bir araya getiren ve İstanbul'daki Macar Kültür Merkezi'nden sonra iki ülkede çeşitli şehirleri dolaşan sergiydi. Serginin ardından, bu yıl "Macarların Tasarımları Türkiye'de: 19. ve 20. Yüzyılda Macar-Türk Mimarlık İlişkileri" kitabı Türkçe (YEM Yayın) ve Macarca olarak yayımlandı. Kitapta on dokuzuncu yüzyıldan bugüne, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet'e, Macar mimarların bu coğrafyadaki projeleri tarihsel bağlamları ile tartışılıyor, mimari çizimler, fotoğraflar, belgeler inceleniyor. Bunların arasında József Vágó'nun TBMM binası projesi (1937), Alfréd Bardon ve Károly Dávid'in Karaköy’deki Uluslararası Liman Ziyaretçi Salonu yarışma projesi (1938), Bruno Taut'un öğrencisi olan Ferenc Hillinger'in Boğaziçi’nde konut projesi (1956), LAKÓTERV bürosunun Fenerbahçe'deki modern otel projesi (1957), Şandor ve Sevinç Hadi'nin 1960'dan günümüze çeşitli çalışmaları yer alıyor. Kitabın editörlerinden ve Lizst Enstitüsü-Macar Kültür Merkezi'nden Gergö Kovács bu programda konuğumuz.

Mimarlıkta Rahatsız Edici Sorular ekibi Temmuz ayında “Stüdyo Kültürü” teması kapsamında mimarlık eğitiminde Ankara’daki iki farklı ekol olarak öne çıkan ODTÜ ve Gazi Üniversitesi mimarlık bölümlerini ve stüdyo içeriklerini karşılaştırmalı olarak ele alıyor. “İnşa etmeyi bir anlığına bıraksak ne olur?” sorusuyla ateşlenen tartışmada tasarım ve yapı bilgisi arasındaki açı, eleştirel teori ile piyasa mimarlığının uzlaşmaz yapısı ve mimarlığın ne olduğuna dair mimarların zihnindeki farklı tanımların nasıl şekillendiği konu ediliyor. Nihal Evirgen’in moderatörlüğünde Eren Demirel ve Çiğdem Çalık stüdyonun içinde bulunduğumuz tüm olumsuz koşullara rağmen dayanışmacı ve katılımcı pratikleri üretebilecek bir potansiyel taşıdığını ve bu bilincin yükseltilmesi ile meslek pratiğinin de dönüşebileceğine dair ipuçlarını ortaya koyuyor.

Hrant Dink Vakfı'nın hazırladığı KarDes Çokkültürlü Hafıza Turları Rehberi, kentleri yürüyerek keşfederken eşlik etmek üzere tasarlanmış, ücretsiz bir mobil uygulama. İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır'da 40'ın üzerinde farklı rotada kentlerin çokkültürlü ve çokkatmanlı hafızalarına dair anlatımlar farklı anlatıcılardan dinlenebiliyor, çeşitli fotoğraf ve belgeler görülebiliyor. Bu programda KarDes uygulamasına yeni dahil olan turlardan ağırlıklı olarak İstanbul'un Su Mirası rotası üzerinde dursak da diğer yeni rotalardan Bağlarbaşı, İzmir ve Diyarbakır'a da yer veriyoruz. Tarihi yarımadadaki su mirası turunda 16 durak bulunuyor; bu üç saatlik rotaya kemerler, su terazileri, maksemler gibi su yapıları, toplumsal olaylar, pratikler gibi çeşitli içeriklerin anlatımları eşlik ediyor. Hrant Dink Vakfı proje ekibinden Damla Barın, İpek Mayıs Oğuz ve su mirası turunun proje partneri Hollanda Araştırma Enstitüsü'nden Aysel Arslan'dan dinliyoruz.

Her ayın son programında Cenk Dereli ile yaptığımız gündem değerlendirmesinde bu kez ağırlıklı konumuz Ortadoğu'daki savaş. Tehdit altındaki kültürel mirası, kentte değişen gündelik hayatı konuşuyor, soğuk savaş dönemindeki ve bilimkurgudaki temsilleri hatırlıyoruz.
​​​​​​​
Diğer konularımız arasında turizm amaçlı faaliyete açılmak üzere restore edileceği duyurulan Büyükada Rum Yetimhanesi, Ağa Han mimarlık ödüllerinin kısa listesinin açıklanması, yeni sonuçlanan Kadıköy Belediyesi mimari proje yarışması var.

Çevre, ekoloji, doğa kavramları nedir, bu kelimeler zaman içinde nasıl anlamlar kazandı? Doğal çevre ve yapılı çevre ayrımı nasıl oluştu; insanlar kendilerini ne zaman doğadan farklı görmeye başladı ve bu değişimi başlatan neydi? Peki çevre tarihini yazma fikri ne zaman ortaya çıktı? Türkiye'de bu çalışmalar ne zaman başladı, nasıl dönüştü, güncel olarak hangi yaklaşımlar var? Konuğumuz tarihçi Faisal Husain ile konuşuyoruz.

Mimarlıkta Rahatsız Edici Sorular ekibi bu ayki programlarında “mimarlık ve pedagoji” teması kapsamında, mimarlık eğitiminde tasarım stüdyolarının dominasyonunu ve görünmeyen pedagojik yansımalarını ele alıyor. Uzun çalışma süreleri, sabahlamanın eğitimin ve sonrasında çalışma yaşamının normu olarak kabul görmesi, akademinin kapitalist üretim sistemine entegrasyonu ve eğitime yansımaları, öğrencilerin ifadesiyle; "itaat etmek" ya da "itiraz etmek" arasında seçime zorlayan eğitim süreci, jüri sisteminin yıkıcı izleri, öğrenciyi toplumsal arka plandan koparan ve “boş kase” olarak gören eğitim anlayışı, akademisyene de öğrenciye de söz hakkı tanımayan hiyerarşik güç ilişkileri gibi çok sayıda konu tartışmaya açılıyor. Nihal Evirgen, Dilara Yaraş Er ve İdil İris Elkıran, çeşitli atölyelerde öğrenciler, akademisyenler ve mimarlar ile bir araya gelerek tartıştıkları bu konuların daha çok konuşulmasının ve rahatsız edici soruları daha yüksek sesle dile getirmenin önemini vurguluyor.

Apaçık Radyo'nun 61. yayın döneminde pek çok yenilikle beraber Açık Mimarlık programı da yeni bir formata geçiyor; 2011 yılından beri devam eden programımız artık saat 11.00-12.00 saatleri arasında, perşembe günleri bir saatlik kuşakta yayımlanacak. Yeni yayın dönemimizin bu ilk programında stüdyo konuklarımız mimarlık öğrencileri Ali Haydar Ararut, Duygu Kaygın, Ronahi Kul ve İdil Can. Ali Haydar ve Ronahi ile geçtiğimiz ayki programda İstanbul'da düzenledikleri, Architecture Beyond Capitalism School (Kapitalizmin Ötesinde Mimarlık Okulu) kapsamındaki "mimarlık eğitiminin bug'ı" konulu öğrenci atölyelerini konuşmuştuk. Bu programda yaptıkları buluşmalarda mimarlık eğitimine dair hangi yorumlar ve taleplerin yoğunlaştığını, mimarlık eğitimindeki aciliyetlerin ve ihtiyaçların neler olduğunu düşündüklerini, beklentilerini, gözlemlerini konuşuyoruz.

Cenk Dereli ve Yağmur Yıldırım, her ayın son haftası mimarlık gündemini değerlendiriyor ve bu programda üzerinde durdukları konu ise 10 Mayıs'ta açılan 19. Venedik Mimarlık Bienali. Bu yıl "Intelligens. Natural. Artificial. Collective." temasını taşıyan Carlo Ratti küratörlüğündeki bienalde mühendisler, iklimbilimciler, şefler, çiftçiler, kod yazarları gibi farklı disiplinlerden 750'nin üzerinde katılımcı yer alıyor. Türkiye Pavyonu'nda ise Ceren Erdem ve Bilge Kalfa küratörlüğündeki "Yerebasan" isimli proje sergileniyor.