W najnowszym odcinku serii off-topic „Kulturalnie o…” zapraszamy do obejrzenia zapisu spotkania autorskiego poświęconego prawnohistorycznej książce

„Represje sowieckie wobec ludności polskiej w latach1921-1959. Perspektywa prawa międzynarodowego publicznego”.

Naszymi gośćmi byli:

– Tomasz Turejko, autor książki, radca prawny, członek Klubu Jagiellońskiego;

– dr Bogusław Tracz, historyk, pracownik katowickiego oddziału IPN.

Zastanawialiśmy się między innymi, czy dawne sowieckie represje wobec Polaków i obywateli polskich dają podstawą do postawienie współczesnej Rosji przed międzynarodowymi trybunałami i uzyskania od niej reparacji. W trakcie dyskusji pojawił się także wątek Tragedii Górnośląskiej.

Spotkanie odbyło się 4.04.2025 w Klubie Jagiellońskim Katowice. Moderował Zbigniew Przybyłka.

Fotografia: Barbara Szustakiewicz-Przybyłka

Zapraszamy na pierwszy w historii naszego podcastu reportaż terenowy. Poszliśmy dla Was na "Marsz na Zgodę", organizowany co roku w ostatnią sobotę stycznia przez Ruch Autonomii Śląska.

Uczestnicy przemarszu odtwarzają trasę upokarzającego przemarszu więźniów z centrum Katowic do pobliskich Świętochłowic, gdzie osadzeni zostali w nieludzkich warunkach w Obozie Pracy "Zgoda", zarządzanym przez nowe, komunistyczne władze polskie.

Jest to jedna z najbardziej kontrowersyjnych form upamiętnienia tragicznych wydarzeń, które dotknęły Górny Śląsk w 1945 r. po wkroczeniu na jego teren Armii Czerwonej. Temat ten jest tym bardziej aktualny, że Sejm i Senat RP ustanowiły 2025 r. Rokiem Tragedii Górnośląskiej.

Rozmawialiśmy z 6 uczestnikami marszu, osobami różnych pokoleń, doświadczeń życiowych i poglądów politycznych. Pytaliśmy, kim są, czym dla nich jest Tragedia Górnośląska i czy dotknęła ona bezpośrednio ich rodziny.

Naszymi rozmówcami byli Andrea Polański, Alan Jasik, Tomasz Świerczek, Wiktoria Tombarkiewicz-Gorzelik, Łukasz Zimnoch i Jerzy Gorzelik.

KONKURS: Przyślijcie swoje własne krótkie wspomnienie rodzinne związane z końcem II wojny światowej i okresem tuż powojennym (niekoniecznie związane z terytorium Górnego Śląska). Swoje relacje możecie wysyłać na nasze media społecznościowe lub na e-mail szybkultury@gmail.com Wybrane opublikujemy na naszej stronie. Do wygrania jest numer czasopisma IPN „CzasyPismo” z 2023 r. ze wspomnianym w podcaście tekstem Zbigniewa Przybyłka. Zwycięzcę konkursu ogłosimy w następnym odcinku.

Linki: – Zbigniew Przybyłka: Czy istnieje glejt na śląskość? Górny Śląsk łączy wspomnienia obozów pracy i obowiązkowej volkslisty – „CzasyPismo” nr 1-2(23-24)/2023

Śledźcie nas na:

– Spotify

– YouTube

– Facebook: Szyb Kultury / Klub Jagielloński Katowice

– Instagram

Podcast prowadzą: Barbara Szustakiewicz-Przybyłka i Zbigniew Przybyłka z Klubu Jagiellońskiego Katowice.

Tym razem w ramach naszej serii off topic „Kulturalnie o...” porozmawiamy nie o Śląsku, ale o jego bliskim sąsiedzie, czyli Czechach. Zapraszamy Was od odsłuchania zapisu wieczoru autorskiego z Andrzejem Babuchowskim, dziennikarzem, krytykiem literackim, tłumaczem literatury czeskiej. Opowiada nam o swojej najnowszej książce pt. „Moje Czechy. O niespętanym duchu kultury. Szkice, rozmowy, reportaże, przekłady”.

Pozycja ta jest owocem kilkudziesięcioletniej fascynacji i pracy twórczej Autora z kulturą kraju nad Wełtawą. Babuchowski przybliża twórców w Polsce mniej kojarzonych, jak m.in. poeci Jan Zahradniček, Bohuslav Reynek czy Ivan Slavík, prozaicy Jan Čep, Marie Stryjová.

Na kartach „Moich Czech” Babuchowski odsłania losy dwudziestowiecznych twórców związanych z nurtem chrześcijańskim, którzy po przewrocie w 1948 roku zostali dosłownie wymazani z kulturalnego życia Czechosłowacji, otrzymując zakaz publikacji i często trafiając do komunistycznych kacetów na długie lata. Książka jest także cennym źródłem wiedzy o trudnych losach czeskiego Kościoła pod rządami komunistów oraz polsko-czeskich związkach kulturowych w ciągu ostatnich dwóch stuleci.

Andrzej Babuchowski (ur. 1944) – absolwent filologii polskiej UJ. Studiował także slawistykę. Dziennikarz, krytyk literacki, tłumacz literatury czeskiej.

W swoim dorobku translatorskim ma ponad 40 pozycji książkowych, wśród nich wybór wierszy Jana Zahradníčka „Śpiew niedokończony” (IW PAX 1992). Jest autorem opublikowanej w 1998 r. antologii czeskiej poezji metafizycznej XX wieku „Na ostrzu płomienia”.

Za popularyzowanie kultury naszych południowych sąsiadów otrzymał w r. 2000 podczas uroczystości w Velehradzie honorowe wyróżnienie Konferencji Episkopatu Czech, a w 2008 „Nagrodę Feniksa”, przyznawaną przez Stowarzyszenie Wydawców Katolickich w Polsce – za przekłady książek czeskiego teologa ks. Tomáša Halíka. (na podstawie noty wydawcy)

Spotkanie odbyło się 5 grudnia 2024 r. w Klubie Jagiellońskim Katowice. Rozmowę prowadził Michał Muszalik.

Śledź nas na mediach społecznościowych:

Szyb Kultury:

– www.facebook.com/szybkultury

–⁠ www.youtube.com/@SzybKultury⁠

– www.instagram.com/szybkultury/

– open.spotify.com/show/2BFKlwBLuF2k0v8Iux384g?si=605f5413af97424a

Klub Jagielloński Katowice:

– www.facebook.com/KJKatowice

„Teraz, kiedy górnictwo umiera, sięgnąłem w przeszłość, by pokazać górników sprzed kilkudziesięciu lat. Sportretowałem ich w tej książce, bo mieli fascynująco ciekawe życiorysy, nie boję się powiedzieć, że egzotyczne, które nie powinny zniknąć w mroku historii. Uznałem, że powinnością śląskiego reportera i pisarza jest ocalenie ich od zapomnienia”.

W dzisiejszym odcinku zapraszamy was do rozmowy z Tadeuszem Biedzkim, znanym śląskim pisarzem, dziennikarzem i podróżnikiem. Na swoim koncie ma on wiele bestsellerowych książek podróżniczych.

W tej najnowszej, „Górnicy. Opowieści spod ziemi”, wraca na rodzinny Górny Śląsk i do początków swojej pracy dziennikarskiej. Jest to fascynujący zbiór reportaży o realiach pracy w kopalni. Większość z nich była po raz pierwszy publikowana w l. 80, jeszcze w okresie komunizmu. Teraz mamy okazję poznać je bez ingerencji cenzury.

***

Ta książka zaskakuje i zdumiewa. Nie z tego powodu, że autor kojarzony jest z dramatycznymi opowieściami z krańców świata i historyczną sensacją, ale dlatego, że równie wstrząsające wydarzenia odnalazł niedaleko własnego domu. Kilkaset metrów pod ziemią spotkał górników o frapujących życiorysach, którzy uczestniczyli w wydarzeniach niesamowitych.

Jest w tych reportażach i tragedia umierających pod ziemią, i górnicza wioska na Podlasiu, straceńcza walka na bagnety, spóźniona sprawiedliwość i wygrany, choć przegrany bój o kawałek szczęścia, stary zegarek ojca i pomnik, którego nie było a jest. Najważniejsze zaś, że w tych zwykłych, choć nieprzeciętnych ludziach autor zobaczył przejmującą troskę o los drugiego człowieka. Te reportaże zachwycą czytelnika.

Tadeusz Biedzki - pisarz, podróżnik i przedsiębiorca. Po upadku komunizmu wieloletni redaktor naczelny „Trybuny Śląskiej”. Człowiek, który dociera na krańce świata. Swoje niebezpieczne przygody, egzotyczne miejsca i niezwykłych ludzi opisuje w książkach podróżniczych, a fascynację przeszłością – w powieściach historyczno-sensacyjnych.

Wielokrotnie nagradzany, m.in. jego „Sen pod baobabem” został Podróżniczą Książką Roku 2012, a za „W piekle eboli” w 2016 roku otrzymał Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera. Wszystkie jego książki były czytane w codziennych odcinkach w Polskim Radiu.

(wykorzystano opis wydawcy) ***

Wieczór autorski odbył się 17 grudnia 2024 r. w Klubie Jagiellońskim Katowice. Spotkanie poprowadził Michał Muszalik.

Projekt finansowany przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Korpusu Solidarności – Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2023.

Przed rokiem zmarł przedwcześnie Krzysztof Respondek, aktor, piosenkarz, artysta kabaretowy, Ślązak i tarnogórzanin. Właśnie ukazała się jego biografia pt. „Krzysztof Respondek. Taki świat kupiłem”, której autorką jest Magdalena Kędzierska-Zaporowska. Zapraszamy do odsłuchania zapisu wieczoru autorskiego poświęconego tej książce, który odbył się 2.12.2024 w Klubie Jagiellońskim Katowice Z autorką rozmawiała Barbara Szustakiewicz-Przybyłka. *** „Dzień bez uśmiechu dniem straconym” Tak podobno zwykł mawiać, gdy pytano go, dlaczego zamiast kariery aktorskiej wybrał kabaret. To powiedzonko towarzyszyło mu przez niemal dwadzieścia pięć lat na estradach Polski, a także poza jej granicami. Jego wyjątkowy uśmiech znali i kochali ludzie w każdym zakątku kraju, bo niemal wszędzie dotarł ze swoimi występami. Informacja o tym, że nagle i niespodziewanie odszedł, poruszyła wielu widzów i fanów. Do dziś odtwarzając nagrania jego występów, niemal zawsze komentują je słowami: „Za wcześnie”. (z opisu wydawcy) *** Projekt finansowany przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Korpusu Solidarności – Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2023.

W ramach serii off-topic „Kulturalnie o...” zapraszamy do odsłuchania zapisu spotkania dyskusyjnego Jaką „gębę” mają Niemcy?, które odbyło się 19 lipca 2024 r. w Klubie Jagiellońskim Katowice.

Gośćmi spotkania byli: – Bartosz Ciemniak. Absolwent Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Jego pasją jest literatura i filozofia;

– Alexander Tyra. Absolwent politologii, historii wschodnioeuropejskiej oraz filozofii na Uniwersytecie w Moguncji. Jest członkiem 2. generacji Polonii w Niemczech i reemigrantem do Polski. Jego teksty możecie znaleźć na portalu KJ.

Spotkanie moderował Zbigniew Przybyłka.

O spotkaniu:

Temat Niemiec i Niemców znowu jest na czasie. Po raz kolejny odżywa temat reparacji wojennych, a wyborcze sukcesy AfD napawają obawą o polityczną przyszłość RFN.

Te i inne bieżące kontrowersje warto osadzić głębiej, w refleksji nad istotą niemieckiego ducha i społeczeństwa. Można ją ująć w gombrowiczowskim pytaniu o to, jaką „gębę” mają Niemcy.

Chociaż nasza rozmowa była silnie osadzona we współczesności, to punktem wyjścia będą właśnie przemyślenia autora „Ferdydurke” i „Trans-Atlantyku”. W „Dzienniku” w rozdziale opatrzonym datą 1964 r. Witold Gombrowicz zawarł passus, który można nazwać „zapiskami berlińskimi”. Autor zawiera w nich przenikliwe spostrzeżenia na temat charakteru Niemców i zasad organizacji ich życia społecznego. W opinii Bartosza Ciemniaka 60 lat później obserwacje Gombrowicza są nadal aktualne.

W szerszej perspektywie spostrzeżenia Gombrowicza z Berlina pozwalają sformułować pytanie o relację indywidualnej wrażliwości jednostki do sztywnej i zorganizowanej formy społecznej (wypierającej przeszłość i bojącej się przyszłości). Ten wątek wobec współczesnych globalnych zagrożeń jest bardzo aktualny.

Czasami, aby zostać bohaterką, wystarczy dobrze wykonywać swoją pracę. Wbrew wszystkiemu i wszystkim. Dowiodła tego Joanna Wadowska-Król (1939–2023), lekarka, która w okresie PRL uratowała setki górnośląskich dzieci przed hutą-trucicielką. Sława i uznanie dla jej zasług przyszyły o wiele za późno, ale zostaną już z nami na zawsze. Takich bohaterów potrzebuje Górny Śląsk i cała Polska. 18 czerwca minął rok od śmierci „Matki Boskiej Szopienickiej”.

W tym odcinku naszego podcastu proponujemy Wam kolejny audioartykuł, tym razem na podstawie nigdzie wcześniej publikowanego tekstu. Jego pomysłodawczynią i pierwszą autorką jest Barbara Szustakiewicz-Przybyłka, przy współpracy Zbigniewa Przybyłki. Tekst czyta autorka.

Na zdjęciu: Jolanta Wadowska-Króla z Martą Fox podpisują książki po spektaklu "Matka Boska Szopienicka" (fot. B. Szustakiewicz-Przybyłka)